ΝΕΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ

1η ημέρα: 19 Αυγούστου 2022 (Εισαγωγικά μαθήματα)
Σέργης Ν.: Η ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ

10-1 μ.μ.: Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ
Στην πρώτη εισαγωγική ενότητα θα εξετάσουμε τη μέθοδο του Θερινού Σχολείου, πώς δηλαδή θα ενοποιήσουμε όλες τις περιόδους της Ελληνικής Φιλοσοφίας. Όπως είναι εμφανές, στο Σχολείο θα ακολουθήσουμε ιστορική κατάταξη των περιόδων και, αναλόγως, θα ακολουθήσουμε ιστορικο-φιλοσοφική μέθοδο στη μελέτη καθεμιάς από τις περιόδους. Δηλαδή, δεν θα εξετάσουμε την καθεμιά ενότητα απλώς ως ιστορικό συμβάν, αλλά θα επιμείνουμε στο πώς εκάστη περίοδος αναζωογονείται στα ενδιαφέροντα και τις ανάγκες των διαδοχικών σχολών φιλοσοφικής σκέψης. Μελετώντας την Ιστορία της Ελληνικής Φιλοσοφίας με εργαλείο τη φιλοσοφική μέθοδο του Hegel, θα κατανοήσουμε πώς με τη συνεχή επανεξέταση των φιλοσοφικών προβλημάτων ανά εποχή επιτυγχάνεται η αδιάκοπη συνέχεια της Ελληνικής Φιλοσοφίας. Λειτουργώντας διαρκώς αναδρομικά, οι φιλόσοφοι όλων των εποχών μελέτησαν ξανά και ξανά τα ίδια φιλοσοφικά ζητήματα, που έθεσαν για πρώτη φορά οι αρχαίοι Έλληνες. Η διαφορά από εποχή σε εποχή είναι ότι τα προβλήματα Οντολογίας, Ηθικής, Γνωσιοθεωρίας κ.λπ. που κάθε φορά απασχολούσαν τους φιλοσόφους, άλλαζαν πλαίσιο αναφοράς, ανάλογα με τις ιστορικές, κοινωνικές ή πολιτικές συνθήκες. Έτσι, επιτυγχάνεται η συνέχεια μέσω της αλλαγής. Από εδώ προκύπτει ότι, για την Ελληνική Φιλοσοφία, η επικαιρότητα ή η διαχρονικότητα της κάθε περιόδου διαφυλάσσουν τη συνέχεια της ελληνόγλωσσης Φιλοσοφίας, σε έναν ιστορικό άξονα. Προκειμένου να γίνει αυτό πλήρως κατανοητό, τις δύο τελευταίες ημέρες του Σχολείου θα επιχειρηθεί η ενοποίηση όλου του υλικού δια μέσου των απόψεων των σύγχρονων ελλήνων φιλοσόφων.

6-9 μ.μ.: Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΩΣ ΑΛΛΑΓΗ ΙΣΤΟΡΙΚΗΣ ΠΡΟΟΠΤΙΚΗΣ
Δεν θα κάνουμε λάθος εάν θεωρήσουμε τη Φιλοσοφία ως «καθρέφτη» των κοινωνικο-πολιτικών ισορροπιών και δυναμικών κάθε εποχής. Επιπλέον, η Φιλοσοφία σε κάθε χρονική συγκυρία αποτελεί «οδοδείκτη» για να κατανοήσουμε τις επικείμενες ιστορικές αλλαγές. Η Ελληνική Φιλοσοφία, ειδικότερα, λόγω του κεντρικού ρόλου που έπαιξε στις πνευματικές αντιπαραθέσεις όλων των εποχών, μπορεί να αποτελέσει κριτήριο κατανόησης για τις τάσεις που επικρατούν στον χώρο των ιδεών. Οι ιδέες, όμως, είναι αυτές που προετοιμάζουν τα ιστορικά γεγονότα, πριν αυτά συμβούν. Μελετώντας στο Θερινό Σχολείο τις ποικίλες εκδοχές της Ελληνικής Φιλοσοφίας ανά ιστορική εποχή, θα παρακολουθήσουμε παράλληλα τον πνευματικό «διάλογο» του υπό διαμόρφωση δυτικού κόσμου με το ελληνικό φιλοσοφικό παρελθόν. Λ.χ. είναι δύσκολο να κατανοήσουμε σε βάθος τον ευρωπαϊκό Διαφωτισμό εάν δεν έχουμε ιστορικο-φιλοσοφική εποπτεία της μακραίωνης αντιπαράθεσης αριστοτελισμού – πλατωνισμού. Η ιστορική προοπτική του Διαφωτισμού, που φτάνει ώς τις μέρες μας, ανιχνεύεται στα αντίπαλα ρεύματα που διαμόρφωσε η μελέτη των δύο μεγάλων φιλοσόφων. Αντίστοιχα, στο Σχολείο θα τεθούν υπό συζήτηση οι ιστορικές προοπτικές του σημερινού κόσμου για το μέλλον ως προς τον φιλοσοφικό ανθρωπισμό. Τόσο υπό τη σκοπιά της ευρωπαϊκής (ηπειρωτικής) παράδοσης όσο και στο πλαίσιο της αγγλοσαξονικής φιλοσοφικής συζήτησης, στο Σχολείο θα αναζητήσουμε τα ίχνη, την επικαιρότητα των μορφών της Ελληνικής Φιλοσοφίας. Στο σημείο αυτό, η πορεία μας θα ολοκληρωθεί, αναζητώντας τη συμβολή των σύγχρονων ελλήνων φιλοσόφων στον υπό διαμόρφωση κόσμο τού αύριο. Διότι, εν τέλει, η επικαιρότητα, η διαχρονικότητα και η συνέχεια της Ελληνικής Φιλοσοφίας δεν είναι τίποτε άλλο από μια φλόγα που κρατάει ζωντανό μέχρι σήμερα τον ανθρωπισμό στη Δύση. Ακόμη και αν κάποιες κυρίαρχες πολιτικές επιλογές θεωρούν τις ανθρωπιστικές σπουδές ακατάλληλα «εμπορεύματα», η Φιλοσοφία και ιδίως η Φιλοσοφία στη γλώσσα που τη γέννησε είναι πολύ νέα ακόμα για να πεθάνει. 

2η ημέρα: 20 Αυγούστου 2022
Χρυσακοπούλου Β. - Σ. Η ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΤΩΝ ΠΡΟΣΩΚΡΑΤΙΚΩΝ

10-1 μ.μ. ΙΩΝΙΑ: ΠΟΙΟΙ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΠΡΩΤΟΙ "ΦΙΛΟΣΟΦΗΣΑΝΤΕΣ";

Γιατί οι «πρώτοι φιλοσοφήσαντες» κατά τον Αριστοτέλη ονομάζονται «φυσικοί φιλόσοφοι»;

Ποιοι είναι οι λεγόμενοι «φυσικοί φιλόσοφοι»;

Συνοπτική ανασκόπηση των θέσεων του Θαλή, του Αναξιμάνδρου και του Αναξιμένη σύμφωνα με τις πηγές.

Ο Ηράκλειτος ο Εφέσιος και ο Λόγος.

6-9 μ.μ. ΑΠΟ ΤΗΝ ΙΩΝΙΑ ΣΤΗΝ ΚΑΤΩ ΙΤΑΛΙΑ: ΕΛΕΑΤΕΣ, ΠΥΘΑΓΟΡΕΙΟΙ, ΕΜΠΕΔΟΚΛΗΣ

Ο Ξενοφάνης και η ίδρυση του Ελεατικού “έθνους”.

Ο Πυθαγόρας και οι Πυθαγόρειοι.

Ο Εμπεδοκλής.

3η ημέρα: 21 Αυγούστου 2022
Ηλιόπουλος Γ., ΠΛΑΤΩΝ

10-1μ.μ.: Ο ΠΛΑΤΩΝ ΩΣ ΚΡΙΤΙΚΟΣ ΦΙΛΟΣΟΦΟΣ
Από πολλούς ο Πλάτων ο Αθηναίος (428-347 π.Χ.) θεωρείται ως ο πρώτος φιλόσοφος και από άλλους μάλιστα, με μια δόση υπερβολής, ως ο μόνος σημαντικός φιλόσοφος όλων των εποχών. Κανείς, ωστόσο, δεν είναι σε θέση να συλλάβει πλήρως και επαρκώς το βάθος και το μέγεθος της συνεισφοράς του στον φιλοσοφικό στοχασμό αν δεν εξετάσει σε όλες τις διαστάσεις της τη διανοητική-πνευματική λειτουργία της κριτικής, η οποία: α. οδήγησε στη γένεση της πλατωνικής φιλοσοφίας, β. καθόρισε εν πολλοίς τους όρους της διάδοσης και πρόσληψής της, γ. εγγράφηκε τελικά, με την έμμεση και άμεση συμβολή της πρόσληψης της πλατωνικής φιλοσοφίας, στην καρδιά της παραγωγής φιλοσοφικού λόγου μέχρι και σήμερα.
Για τον αναγνώστη και ερμηνευτή της πλατωνικής φιλοσοφίας η συγκεκριμένη θεώρηση της κριτικής είναι επίσης συνυφασμένη με την ένταξη του κρινόμενου φιλοσοφικού στοχασμού στην εποχή που τον κατέστησε αναγκαίο και επέτρεψε την ανάδυσή του, κάτι που αποτελεί αναγκαίο όρο προσανατολισμού στην κατανόηση και αξιοποίηση της φιλοσοφίας. Τέκνα της εποχής τους ήσαν τόσο ο μέγας Αθηναίος φιλόσοφος, όσο και ο Σωκράτης, ο δάσκαλος που τον ενέπνευσε και τον επηρέασε καθοριστικά, αλλά και οι σοφιστές, οι αντίπαλοι από τους οποίους τον χώριζαν μεν πολλά, αλλά και από την άλλη του παρείχαν εναύσματα και ιδέες χωρίς να το επιδιώκουν και χωρίς να το ομολογεί ο ίδιος.
Η δραστηριότητα της κριτικής που ο Αθηναίος φιλόσοφος καλλιέργησε στο περιβάλλον της Ακαδημίας και σε συνάρτηση με την οποία έγραψε τους περίφημους διαλόγους του, οδήγησε ακολούθως στις συζητήσεις εκείνες, καρπός των οποίων είναι τόσο ορισμένες μετεξελίξεις των πλατωνικών θέσεων στο πέρασμα του χρόνου, όσο και, κατά μείζονα λόγο, η επιγονική αριστοτελική φιλοσοφία. Η κριτική και δημιουργική σχέση του Πλάτωνος με τον κορυφαίο μαθητή του αποτελεί στους μεταγενέστερους αιώνες κινητήρια δύναμη διαμόρφωσης και διαφοροποίησης φιλοσοφικών ρευμάτων, μπορεί όμως επιπλέον να ιδωθεί ως θεμελιώδης για κάθε διαδικασία αξιόλογης επιστημονικής-φιλοσοφικής κριτικής, η οποία για διάφορους λόγους πρέπει και τείνει πλέον να θεωρείται κατάκτηση του πνευματικού μας βίου.

6-9 μ.μ.: Ο ΠΛΑΤΩΝ ΜΕΤΑΞΥ ΘΕΩΡΙΑΣ ΚΑΙ ΠΡΑΞΗΣ
Ο Πλάτων είναι πολύ γνωστός για τη φημισμένη θεωρία του για τις ιδέες, οι οποίες γι’ αυτόν είναι νοητές οντότητες που υπερβαίνουν κάθε αλλαγή στον χρόνο και τον χώρο και επιπλέον δεν εξαρτώνται καθόλου από την ικανότητα των ατόμων να τις κατανοήσουν σωστά.
Με δεδομένα τα χαρακτηριστικά των νοητών Ιδεών και τις δυσκολίες να τις κατανοήσουμε επαρκώς, πρέπει να σκεφτούμε τη δυνατότητα να αποφανθούμε εάν και κατά πόσον αυτές σχετίζονται με άλλα γνωστά αντικείμενα επιστημονικής γνώσης, τα οποία προϋποθέτουν και απαιτούν την ικανότητα προσφυγής στην αφηρημένη σκέψη. Στη βάση μιας τέτοιας συσχέτισης, θα ήταν πολύ λογικό να υποθέσουμε ότι ο Πλάτων ανέπτυξε την κύρια φιλοσοφική θεωρία του από την ανάγκη του να φτάσει και να διατηρήσει μια βαθύτερη και καλύτερη κατανόηση του κόσμου που τον περιβάλλει, μια ανάγκη που θα μοιραζόταν με κάθε σοβαρό επιστήμονα.
Ο Πλάτων είχε όντως επαρκή γνώση των επιστημονικών επιτευγμάτων των συγχρόνων του και αυτό έπαιξε ουσιαστικό ρόλο στη διαδικασία της συγκεκριμένης έκφρασης που τελικά έλαβαν οι Ιδέες. Αλλά από την άλλη πλευρά ο Πλάτων είχε ουσιαστικά πρακτικά κίνητρα για τη θεωρία του. Και τούτο διότι αισθάνθηκε πραγματικά την ανάγκη να καταπολεμήσει αποτελεσματικά τον σχετικισμό που προέκυψε από τη θεωρία και την πρακτική των ανταγωνιστών του στον πνευματικό στίβο της πόλης-κράτους. Είχε πολλούς λόγους να απορρίψει τις καινοτομίες που οι σοφιστές εισήγαγαν στην πνευματική και πολιτιστική ζωή της Αθήνας και η μοναδικότητά του συνίσταται στην ανάπτυξη μιας θεωρίας υψηλών αξιώσεων που θα του επέτρεπε να εξαλείψει κάθε επικίνδυνη καινούργια γνώμη και να επαναφέρει την παλιά πολιτική και πολιτιστική τάξη πραγμάτων, αλλά αυτή τη φορά με πιο σταθερό και βιώσιμο τρόπο.
Έτσι, οι επιστημονικές πτυχές της θεωρίας του δεν μπορούν να απομονωθούν από τις πρακτικές αποβλέψεις που κρύβονται πίσω από αυτές. Ο Πλάτων ως μεγάλος θεωρητικός – ήταν αναμφίβολα ταλαντούχος μεταξύ άλλων στην ποίηση και τα μαθηματικά – είχε επίσης μιαν εκλεπτυσμένη αντίληψη για τον κόσμο της πρακτικής. Αυτή η πτυχή του έργου του τείνει να παραμελείται με την έννοια ότι ένα άλλο ευρέως συζητούμενο χαρακτηριστικό του είναι το ουτοπικό του πνεύμα, καθώς θεωρείται καθαρό γεγονός το ότι ήθελε να δημιουργήσει μια ιδανική πολιτεία που δεν επρόκειτο και δεν θα μπορούσε ποτέ να υπάρξει.
Τούτο μπορεί να ισχύει αν τον κρίνουμε με βάση τα κριτήρια των πρακτικών πολιτικών. Από την άλλη, όμως, θα πρέπει επίσης να λάβουμε σοβαρά υπ’ όψιν ότι η θεωρητική του διαδρομή προς την ιδανική κατάσταση πέρασε από ορισμένα ηθικά προβλήματα που ακόμη και σήμερα θεωρούνται ζωτικής σημασίας για την οργανωμένη συμβίωσή μας.

4η ημέρα: 22 Αυγούστου 2022
Ηλιόπουλος Γ. ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΙΚΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ

10-1 μ.μ. Ο ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ ΩΣ ΘΕΜΕΛΙΩΤΗΣ ΤΗΣ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ

Ο Αριστοτέλης διεξήγαγε εκτεταμένη έρευνα σε ένα γνωστικό πεδίο που ασφαλώς υπήρχε και πριν από αυτόν, αλλά από την άλλη για πρώτη φορά έμελλε να συγκροτηθεί από τον ίδιον ως λίγο-πολύ ανεξάρτητη επικράτεια. Πρόκειται για τον κλάδο της φιλοσοφίας που σήμερα ονομάζεται «μεταφυσική». Στην πραγματικότητα, η λέξη «μεταφυσική» προέρχεται από τον συνολικό τίτλο των δεκατεσσάρων βιβλίων που κληροδότησε ο Αριστοτέλης και τα οποία στην εποχή μας θεωρούμε ότι αποτελούν το κύριο έργο του που είναι γνωστό με αυτόν τον τίτλο. Ο ίδιος ο Αριστοτέλης δεν γνώριζε τη λέξη «μεταφυσική» και αντ’ αυτής χρησιμοποιούσε τους όρους «πρώτη φιλοσοφία», «πρώτη επιστήμη», «σοφία» και «θεολογία». Το όνομα Μεταφυσική (Μετά τα Φυσικά) προέκυψε από τη μεταγενέστερη εκδοτική εργασία του Ανδρόνικου του Ρόδιου και δεν σημαίνει τίποτα άλλο παρά τα βιβλία που (πρέπει να μελετηθούν) μετά τα Φυσικά, τα βιβλία που ασχολούνται με τη φυσική (ως γνώση της φύσης). Στο πρωινό μάθημα θα εξετάσουμε τις ιδιαιτερότητες και τις προϋποθέσεις της Μεταφυσικής του Αριστοτέλη ως κλάδου της Φιλοσοφίας που αφορά πράγματα που δεν αλλάζουν, ενώ η Πρακτική Φιλοσοφία ασχολείται με ζητήματα που υπόκεινται ουσιαστικά σε αλλαγές. Θα προσπαθήσουμε έτσι να επιλύσουμε τη θεωρητική ένταση μεταξύ δύο ορισμών για το κύριο αντικείμενο του όλου πεδίου, όπως αυτοί δόθηκαν από τον ίδιο τον Αριστοτέλη, δηλαδή το «είναι ως τέτοιο» (το ὂν ᾖ ὄν) και τις «πρώτες αιτίες» (πρῶται αἰτίαι ή ἀρχαί). Σε αυτή τη βάση έχουμε ως στόχο να κατακτήσουμε τη δυνατότητα της μελέτης της σημασίας των αριστοτελικών εννοιών για μια σύγχρονη προσέγγιση του κόσμου (ως δεδομένης πραγματικότητας και τάξης) και να εκτιμήσουμε πλήρως την πρωτοτυπία του Αριστοτέλη, καθώς οικοδόμησε την αντίληψή του σε έναν κριτικό διάλογο με τους προγενέστερους φιλοσόφους και την ανέπτυξε με τρόπο αρκούντως διαυγή και περιεκτικό, με συνέπεια να καταστεί δυνατή η πολυδιάστατη πρόσληψή της σε μεταγενέστερες εποχές.

6-9  μ.μ. Ο ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ ΩΣ ΘΕΜΕΛΙΩΤΗΣ ΤΗΣ ΠΡΑΚΤΙΚΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ

Ο Αριστοτέλης ασχολήθηκε εκτενώς με εκείνα τα ζητήματα που αφορούν τον άριστο τρόπο ζωής του ανθρώπου ως ελεύθερου μέλους της πολιτικής κοινότητας, καθώς και τη συμπεριφορά των ανθρώπων στις μεταξύ τους σχέσεις. Αυτά τα ερωτήματα βρίσκονταν επίσης στο επίκεντρο της πλατωνικής φιλοσοφίας, αλλά ήταν ο καλύτερος μαθητής του Πλάτωνα εκείνος που προσπάθησε πρώτος να οριοθετήσει ένα ειδικό πεδίο που κάλυπτε τέτοια θέματα και ουσιαστικά διέφερε από το πεδίο της θεωρητικής φιλοσοφίας. Έτσι, ο Αριστοτέλης απέκτησε τη φήμη του ιδρυτή της πρακτικής φιλοσοφίας ως γένους που υποδιαιρείται στα αλληλένδετα είδη της ηθικής και της πολιτικής φιλοσοφίας. Στο απογευματινό μάθημα πρόκειται να εξετάσουμε κρίσιμες πτυχές της κληρονομιάς του Αριστοτέλη που είναι επίσης σημαντικές για εμάς σήμερα που ζούμε σε έναν ουσιαστικά διαφορετικό κόσμο. Θα επιχειρήσουμε να δείξουμε ότι παρά τις αναπόφευκτες διαφορές μεταξύ των εποχών, υπάρχει επίσης μια κοινή εννοιολογική βάση που δικαιολογεί το ενδιαφέρον μας για τον Αριστοτέλη, όπου συμπεριλαμβάνονται κυρίως η έννοια της πράξεως ως διακριτή από την ποίησιν (παραγωγή, δημιουργία, κατασκευή), η ιδιαιτερότητα. της θεωρητικής γνώσης σχετικά με την πράξη στον βαθμό που αυτή είναι προσανατολισμένη σε ζητήματα μεταβαλλόμενα και υποκείμενα σε αλλαγές, η σπουδαιότητα αυτής της γνώσης για την επίτευξη συγκεκριμένων στόχων και τη διαμόρφωση της ορθής πράξης καθαυτή, η σημασία της βουλεύσεως (διαβούλευσης) εντός των κατάλληλων θεσμών (που πρέπει επίσης να διαμορφωθούν) προκειμένου να αντιμετωπιστεί η μεταβλητότητα και η πολυμορφία των ηθικών και πολιτικών ζητημάτων και, τέλος, η αλληλεξάρτηση μεταξύ του επιμέρους μέλους της κοινότητας και της κοινότητας στο σύνολό της, η οποία είναι καθοριστική για την ευδαιμονία μας (ευτυχία, άνθηση) ως τον ύψιστο στόχο του βίου.

5η ημέρα: 23 Αυγούστου 2022
Τσούνη Γ.., ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ

10-1 μ.μ.: ΕΠΙΚΟΥΡΕΙΑ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
Στο πρώτο μέρος θα παρουσιαστεί η επικούρεια φιλοσοφία από τις απαρχές  της στους λεγόμενους "ατομικούς" φιλοσόφους μέχρι και τους Ρωμαίους  εκπροσώπους της. Θα δοθεί έμφαση στις βασικές αρχές της φυσικής  φιλοσοφίας των επικουρείων (χαρακτηριστικά των ατόμων και ατομική  εξήγηση ψυχικών φαινομένων), καθώς και στις βασικές αρχές της ηθικής  τους φιλοσοφίας με έμφαση στον ρόλο της ηδονής για την επίτευξη της  ευδαιμονίας και στον χαρακτήρα της "αταραξίας".
"tranquillity".

6-9 μ.μ.: ΣΤΩΙΚΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
Στο δεύτερο μέρος θα παρουσιαστεί η Στωική φιλοσοφία, η σχέση της με  την σωκρατική και πλατωνική παράδοση αλλά και με την προσωκρατική  φιλοσοφία (Ηράκλειτος). Θα δοθεί έμφαση στην "υλιστική" φυσική  φιλοσοφία των Στωικών, στην έννοια του "πνεύματος" και στον κοσμικό  Λόγο ως την κύρια αιτία όλων των όντων, καθώς και στην στωική έννοια  της ειμαρμένης. Επίσης, θα παρουσιαστούν οι κύριες θέσεις της Στωικής  ηθικής: η εδραίωση της ηθικής στη φύση μέσω της έννοιας της οικείωσης,  η έννοια της απάθειας και η στωική θέση πως η αρετή είναι από μόνη της  επαρκής για την επίτευξη της ευδαιμονίας.

6η ημέρα: 24 Αυγούστου 2022
10-18 μ.μ.:
Εκδρομή σε μνημεία και μουσεία του νησιού με πολιτιστικό – ιστορικό ενδιαφέρον.

7η ημέρα: 25 Αυγούστου 2022
Βλαχάκης Ν., ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΑΣ ΚΑΙ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ ΣΤΟΥΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΥΣ ΧΡΟΝΟΥΣ

10-1 μ.μ.: Η ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΙΚΗ ΔΥΣΗ ΚΑΙ Η ΠΛΑΤΩΝΙΚΗ ΑΝΑΤΟΛΗ
    Η Ιστορία κατά τον Γερμανό φιλόσοφο G.H. Herder (1744-1803) ως ιστορία του ανθρώπινης ψυχής είναι το πεδίο της συνάντησης του  ανθρώπου με τον Θεό. Η συνάντηση αυτή εκφράζει την ουσία της θρησκείας κατά τον ίδιο και γίνεται αντιληπτή δια του συναισθήματος, όχι μέσω του ορθού λόγου. Είναι αυτή η βασική διαφορά φιλοσοφίας και θρησκείας;

    Το 529 μ.Χ., είναι το έτος κατά το οποίο ο αυτοκράτορας του Βυζαντίου Ιουστινιανός έκλεισε την Πλατωνική Ακαδημία σηματοδοτώντας κατά μία έννοια το τέλος της αρχαίας ελληνικής φιλοσοφίας.

Βασικό ερώτημα προς διερεύνηση: εξελληνίζεται ο χριστιανισμός ή εκχριστιανίζεται η ελληνική φιλοσοφία;
 
    Οι επιβιώσεις και επιδράσεις του νεοπλατωνισμού και του νεοαριστοτελισμού και του στωικισμού και της επικούρειας φιλοσοφίας στη χριστιανική γενικότερα και ειδικότερα στη βυζαντινή φιλοσοφία ως μετεξέλιξη της ύστερης ελληνιστικής παράδοσης και των πρώιμων χριστιανικών χρόνων.

    Το βασίλειο του Θεού ή Πολιτεία του Θεού: δυο διαφορετικές ηθικοπολιτικές θεωρήσεις. Τα σχόλια του Θωμά Ακινάτη στα Πολιτικά του Αριστοτέλη. Σε συνέχεια του ερωτήματος  αναπτύσσεται μια ιστορικο-πολιτική θεώρηση της βυζαντινής αυτοκρατορίας ως Θεοκρατικής απολυταρχίας. Regnum#Sacerdotium/Βασιλεύς-Πατριάρχης  (η άποψη του Steven Runciman και η θεώρηση του Βυζαντίου ως Οικουμενικής Κοσμόπολης – η άποψη του καθ. Γ. Κοντογιώργη).

-Σύνθεση φιλοσοφικού μονισμού και τριαδικότητας. Η περίπτωση του Μ. Αθανασίου και η διαμάχη του με τους Γνωστικούς και τον Αρειανισμό.
-Ιωάννης Δαμασκηνός και τα «Διαλεκτικά του»: η διαμόρφωση μιας αριστοτελικής προοπτικής στη σχολαστική φιλοσοφία του χριστιανισμού.
-Οι Καππαδόκες Πατέρες και η διαμόρφωση μιας ουσιοκρατικής φιλοσοφίας της υπόστασης και της «δευτέρας ουσίας».

6-9 μ.μ.: ΠΛΕΥΡΕΣ ΜΙΑΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΗΣ ΔΙΑΦΟΡΑΣ
    Η Ελληνική Ανατολή και η Λατινική Δύση – Ιστορικοπολιτικές επιδράσεις του σχίσματος ως αποτέλεσμα της φιλοσοφικής διαφοράς (το έργο του Philip Sherrard: The Greek East and the Latin West). Εικονομαχία και εικονολατρεία ως αντανακλάσεις αυτής της διαφοράς: ουσίας – φαινομένου και δύναμης – ενέργειας.
Βασικό ερώτημα: γιατί η θετική επαναξιολόγηση της ιστορικής και πολιτιστικής συμβολής των λαών της Βυζαντινής αυτοκρατορίας δεν ενσωματώθηκε στην ιστορική συνείδηση της Δύσης (η άποψη του Καθηγητή του Αμβούργου Klaus Oehler);
    Το Ησυχαστικό κίνημα και ο Γρηγόριος Παλαμάς. Μυστικισμός και αναχωρητισμός.   
    Η αναβίωση της πλατωνικής ιδεοκρατίας και του αριστοτελικού ορθολογισμού – Πλήθων ο Γεμιστός και το έργο του: “Περί ων Αριστοτέλης προς Πλάτωνα διαφέρεται”.
    Ύστερες επιδράσεις: Οι βυζαντινοί στη Δύση: Χρυσολωράς, Γεράσιμος Βλάχος, Νικαίας Βησαρίων, Αργυρόπουλος κ.ά.

Επιλογικά: Δίκαιο/Φύση/Λόγος:
    Το δίλημμα της δυτικής καθολικής εκκοσμίκευσης ως φιλοσοφίας του φυσικού δικαίου και η επιμονή στον υπερβατικό λόγο της ορθόδοξης Ανατολής, ως συνέχεια αυτής της διαμάχης.
    Η Βυζαντινή Φιλοσοφία, λόγω του ότι θέτει τα μεγάλα οντολογικά και μεταφυσικά προβλήματα, συνεπώς, θα πρέπει να θεωρηθεί ως μια ιδιαίτερη περίοδος στην εξέλιξη της φιλοσοφικής σκέψης υπό την καθοριστική επίδραση του θρησκευτικού φαινομένου και του πολιτικού σχηματισμού που επικράτησε στην Ανατολική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία και όχι απλώς ως «θεραπαινίδα της θεολογίας».

8η ημέρα: 26 Αυγούστου 2022

Βλαχάκης Ν. -  Σέργης Ν. ΑΠΟ ΤΗ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ (ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΔΙΑΦΩΤΙΣΜΟΣ) ΣΤΗ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ

10-1 μ.μ. Βλαχάκης Ν. Η ΑΦΟΜΟΙΩΣΗ ΤΩΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΩΝ ΙΔΕΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΗ ΣΚΕΨΗ ΤΟΥ 20ού ΑΙΩΝΑ

Η συνέχεια της ελληνικής φιλοσοφίας κατά τον 20ό αιώνα, έχοντας αφομοιώσει τις βασικές τάσεις της νεότερης ευρωπαϊκής φιλοσοφίας, κινείται σε δύο βασικές γραμμές. 1) ενός νεο-καντιανισμού που αποτελεί την αστική παράδοση της ελληνικής φιλοσοφικής σχολής του '30 αποτελούμενη από τους  Π.. Κανελλόπουλο, Κ.Δ. Τσάτσο, Ε.Π. Παπανούτσο (σύμφωνα με την κατάταξη του Λίνου Μπενάκη). 2) Από την άλλη πλευρά έχουμε την ανάπτυξη ενός χεγκελιανού ρεύματος επί του οποίου στηρίζεται η ελληνική μαρξιστική παράδοση με τους Δ. Γληνό, Γ. Ιμβριώτη, Κ. Δεσποτόπουλο, Ν. Πουλαντζά, ενώ κι ο Παναγιώτης  Κονδύλης κλείνει μια περίοδο συνθετικού φιλοσοφικού στοχασμού στο τέλος του 20ύ αιώνα  με την κοινωνική του οντολογία.

6-9 μ.μ. Σέργης Ν. ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΟΙ ΔΙΑΛΟΓΟΙ "ΠΑΡΑ ΘΙΝ' ΑΛΟΣ"

Στην απογευματινή συνεδρία, η οποία θα διεξαχθεί στην παραλία και απέναντι από τις ιωνικές ακτές (για να θυμηθούμε και πάλι τους "γενάρχες" της Φιλοσοφίας, τους Προσωκρατικούς), θα εξετάσουμε τη φιλοσοφική κίνηση στην Ελλάδα στα χρόνια της Ελληνικής Επανάστασης (δεκαετία 1820-1830). Στη βιβλιογραφία, για τη συγκεκριμένη περίοδο έχουν κυριαρχήσει οι ορισμοί: "Νεοελληνική Φιλοσοφία" ή "Νεοελληνικός Διαφωτισμός". Συγκεκριμένα, θα συζητήσουμε πώς οι ιδέες του ευρωπαϊκού Διαφωτισμού αφομοιώθηκαν από τον ελληνόφωνο κόσμο της εποχής και πώς επηρέασαν τη διαμόρφωση της "ταυτότητας" του νεοσύστατου κράτους. Έτσι, θα φτάσουμε στην κίνηση των ιδεών κατά την καμπή ανάμεσα στον 19ο και 20ό αιώνα, η οποία προετοίμασε την εμφάνιση της τελευταίας περιόδου που θα μας απασχολήσει, δηλαδή της Σύγχρονης Ελληνικής Φιλοσοφίας (20ός και 21ος αιώνας).

9η ημέρα: 27 Αυγούστου 2022
Σέργης Ν., ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ Ι

10-1 μ.μ.: ΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΦΙΛΟΣΟΦΟΙ ΣΤΟΝ 20ό ΑΙΩΝΑ: ΕΛΛΑΔΑ
Η Ιστορία της χώρας κατά τον προηγούμενο αιώνα έπαιξε σημαντικό ρόλο στην εξέλιξη της Φιλοσοφίας. Στην εισήγηση θα μελετήσουμε πώς οι έλληνες φιλόσοφοι ανέπτυξαν τη σκέψη τους, εν μέσω μιας σειράς δυσκολιών. Κατ’ αρχάς, θα συζητήσουμε την άμεση σύνδεση της ελληνόγλωσσης Φιλοσοφίας με την ανάπτυξη των ελληνικών Πανεπιστημίων, όπου, μέχρι και σήμερα, είναι ο κύριος χώρος στον οποίο εξελίσσεται η έρευνα. Μέχρι τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο στην Ελλάδα υπάρχουν μόνο 2 Φιλοσοφικές Σχολές σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη. Σημαντικές επιπτώσεις στην εξέλιξη της Σύγχρονης Ελληνικής Φιλοσοφίας έχουν άλλοι δύο παράγοντες: η μετεμφυλιακή κατάσταση στη χώρα με την ήττα του Δ.Σ.Ε. και η προπολεμική στροφή –που συνεχίζεται και μετά το 1950- προς την Αρχαιοελληνική Φιλοσοφία ή, γενικότερα, η προσπάθεια σύνδεσης με τις ελληνικές ρίζες της Φιλοσοφίας. Σε αυτή την εισήγηση θα προσπαθήσουμε να αναλύσουμε τις εγχώριες τάσεις της Φιλοσοφίας στον 20ό αιώνα, τους κυριότερους εκπροσώπους, καθώς και τα κοινωνικο-πολιτικά εμπόδια που εμφανίστηκαν, τα οποία έκαναν δύσκολη την ανάπτυξη της Σύγχρονης Ελληνικής Φιλοσοφίας, εν αντιθέσει με ό,τι συνέβαινε στη Δύση και, ειδικότερα, στην Ευρώπη. Έτσι, θα δούμε πώς σταδιακά η Φιλοσοφία στην Ελλάδα κατά τον προηγούμενο αιώνα ανακάλυψε εκ νέου τις ποικίλες περιόδους του παρελθόντος, τις οποίες παρουσιάσαμε τις προηγούμενες μέρες στο Σχολείο. Τέλος, σημαντικό είναι το ότι η επιστροφή των σύγχρονων ελλήνων φιλοσόφων στις παρελθούσες εποχές της Ελληνικής Φιλοσοφίας δεν γίνεται ενδοστρεφώς, δηλαδή με κατεύθυνση την αυτόνομη ανάπτυξη μιας «εθνικής» Φιλοσοφίας, αλλά σε συνεχή διάλογο με όλες τις τρέχουσες τάσεις τού φιλοσοφείν παγκοσμίως.

6-9 μ.μ.: ΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΦΙΛΟΣΟΦΟΙ ΣΤΟΝ 20ό ΑΙΩΝΑ: ΕΥΡΩΠΗ
Κυρίως στον ακαδημαϊκό χώρο, αλλά όχι μόνο, στο δεύτερο μισό του 20ού αιώνα επικράτησε στους έλληνες φιλοσόφους μια τάση «φυγής» προς το εξωτερικό, την Ευρώπη κυρίως, όσων τουλάχιστον είχαν την οικονομική δυνατότητα ή μέσω υποτροφιών. Αυτή η τάση αποσκοπούσε στο να έρθουν άμεσα σε επαφή με το ευρωπαϊκό ή αμερικάνικο φιλοσοφικό γίγνεσθαι, προκειμένου τα πιο σύγχρονα ρεύματα φιλοσοφίας να μεταλαμπαδευθούν στη χώρα. Το παραπάνω γεγονός είχε δύο αντίρροπες επιπτώσεις: η εγχώρια φιλοσοφική συζήτηση εμπλουτίστηκε σημαντικά, αλλά, ταυτόχρονα, όσοι κατάφεραν να σταδιοδρομήσουν στο εξωτερικό χάθηκαν για πολλά χρόνια από την πατρίδα της Φιλοσοφίας. Στην εισήγηση θα αναλυθούν οι ιστορικές συνιστώσες αυτής της πραγματικότητας και το πώς τα πράγματα αλλάζουν κατά τη μεταπολίτευση. Θα αναφερθούμε στους σημαντικότερους έλληνες φιλοσόφους του εξωτερικού, στις θεματικές που μελέτησαν, καθώς και σε ποια ρεύματα εντάχθηκαν, με αποτέλεσμα το έργο τους να διαμορφώσει σε ένα βαθμό τη φιλοσοφική συζήτηση εκτός της Ελλάδας. Συγκεκριμένα, θα μιλήσουμε για την «αθηναϊκή τριάδα των Παρισίων» (Κ. Καστοριάδης, Κ. Αξελός, Κ. Παπαϊωάννου) κα το πώς οι τρεις συνδέονται μέσω μιας κοινής αφετηρίας αλλά διαφορετικών κατευθύνσεων, για το επίκαιρο έργο του Π. Κονδύλη και για τις επιρροές, εντός και εκτός Ελλάδας, των μελετών του Ν. Πουλαντζά. Τέλος, εξετάζοντας το πώς οι συγκεκριμένοι φιλόσοφοι προσεγγίζουν τις προηγούμενες περιόδους της Ελληνικής Φιλοσοφίας, θα φτάσουμε στον κύριο στόχο του Θερινού Σχολείου, δηλαδή στη θεώρηση της Ελληνικής Φιλοσοφίας ως μιας ενιαίας ολότητας.

10η ημέρα: 28 Αυγούστου 2022
Σέργης Ν. - Βλαχάκης Ν. (κ.ά.) ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΙΙ

10-2 μ.μ.: ΣΤΡΟΓΓΥΛΟ ΤΡΑΠΕΖΙ: ΣΥΝΟΨΗ – ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ – ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΕΣ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ (Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΩΣ ΕΝΙΑΙΟ ΟΛΟΝ)
Την τελευταία μέρα του Θερινού Σχολείου θα γίνει σύνοψη του υλικού που έχουμε παρακολουθήσει όλες τις προηγούμενες μέρες, δηλαδή θα υπενθυμίσουμε τα κυριότερα χαρακτηριστικά για τις περιόδους της Ελληνικής Φιλοσοφίας. Παράλληλα, θα αναζητήσουμε τους συνδετικούς αρμούς της μετάβασης από τη μία περίοδο στην άλλη. Την 9η μέρα του Σχολείου παρακολουθήσαμε πώς η Σύγχρονη Ελληνική Φιλοσοφία, με την αναδρομική ιστορικο-φιλοσοφική μέθοδο, για την οποία μιλήσαμε την 1η μέρα του Σχολείου, επέστρεψε στις προηγούμενες περιόδους. Έτσι θα έχει ήδη διαφανεί πώς η Ελληνική Φιλοσοφία παραμένει επίκαιρη και πώς οι ιδέες, που πρωτοδιατυπώθηκαν στην ελληνική γλώσσα, διατήρησαν τη διαχρονικότητά τους. Δια μέσου των Συμπερασμάτων που θα εξαχθούν δυναμικά μέσω της συζήτησης με τους συμμετέχοντες, θα δούμε πώς το πεδίο της ενιαίας, πλέον, Ελληνικής Φιλοσοφίας έχει τις δυνατότητες να ερευνηθεί περισσότερο. Στο πλαίσιο αυτό, των ερευνητικών δυνατοτήτων δηλαδή, θα συζητήσουμε με τους συμμετέχοντες για το θέμα της τελικής εργασίας που θα εκπονήσουν. Το Σχολείο θα ολοκληρωθεί με τη σημασία που έχει η προοπτική της ενοποίησης της Ελληνικής Φιλοσοφίας, με το πώς, δηλαδή, βελτιώνει τις δυνατότητες της σκέψης και της πράξης, όχι μόνο για την Ελληνική Φιλοσοφία αλλά και για τον σύγχρονο άνθρωπο γενικότερα. Σε μια ελεύθερη συζήτηση που θα ολοκληρώσει την ιστορική μας «περιπέτεια», θα αναρωτηθούμε πώς η αξιοποίηση της ενιαίας ολότητας της Ελληνικής Φιλοσοφίας μπορεί να συνδυαστεί στην εποχή μας με τις Επιστήμες του Ανθρώπου, αλλά και με τις Επιστήμες της Φύσης.

8-10 μ.μ. ΑΠΟΧΑΙΡΕΤΙΣΤΗΡΙΟ ΔΕΙΠΝΟ